Erhan Erkut

İlk yazıda TEVİTÖL ile tanışmamı anlatmış ve TEVİTÖL’ü Türkiye’nin en iyi lisesi olarak nitelendirmiştim.  Bu kanımın nedeni onlarca TEVİTÖL mezunu ve öğrencisi ile deneyimlerimdir.  Lise mezunlarımızın birçoğunun üniversiteye son derece hazırlıksız geldiğini önce Bilkent’te, sonra da Özyeğin’de farketmiştim.  Bu konu üzerine epey yazıp çizdim (örneğin https://erhanerkut.com/21-yy-yetkinlikleri/21-yuzyil-yetkinlikleri-sorun/).  Üniversiteye hazırlıksız gelen çok sayıda öğrencinin yanında bazı öğrencilerin ise son derece hazırlıklı geldiğini fark etmiş, özellikle TEVİTÖL öğrencilerinin hem üniversiteye hem de yaşama diğerlerinden çok daha hazır durumda geldiklerini daha okulun ilk günlerinde gözlemlemiştim.  Türkiye’de üniversite yöneticiliği yaptığım yıllarda bu mükemmel eğitim kurumuna bir nebze olsun katkıda bulunabilmek için TEVİTÖL’den gelen tüm konuşma, seminer, çalıştay talebini seve seve kabul ettim ve TEVİTÖL öğrencilerini her ortamda elimden geldiğince destekledim. Ülkede eğitimin durumu belli iken, birkaç tane okulun kutup yıldızı gibi parlaması hepimize ümit veriyordu.  Fakat dünkü Hürriyet’te çıkan şu haber beni çok kaygılandırdı: http://www.hurriyet.com.tr/egitim/TEVİTÖLde-ib-ve-ingilizce-hazirlik-gitti-sinava-hazirlik-geldi-40800610.

Birkaç gündür bu konu üzerinde düşünüyorum ve aklımda birçok soru var.  Bu soruları blog takipçilerim ile paylaşmaya karar verdim.  Bir sonraki yazımda bu sorulara kendi bulabildiğim cevapları vereceğim.

Hürriyet’teki yazıdan anlayabildiğim kadarıyla basın toplantısında finansal konulara hiç girilmemiş.  Fakat TEVİTÖL öğrenci ve velileri ile yaptığım görüşmelerden çıkardığım sonuç, bu değişikliklerin temelinin finansal kökenli olduğu yönünde.  Dolayısıyla sorularıma bu noktadan başlayacağım.

FİNANSAL

1. TEV, TEVİTÖL’ü devralırken her öğrenciyi burslu okutan bu okulun ciddi bir maliyeti olduğunu biliyordu. Eminim detaylı bir finansal projeksiyon yapmışlardır.  Öngördükleri bütçe açığında ciddi bir artış mı oldu?  Eğer bir artış oldu ise maliyetleri yönetmek kimin işi idi?
2. Türkiye’nin en köklü ve zengin vakıflarından birisi olan TEV’in yıllık bütçesinde TEVİTÖL’ün yıllık bütçe açığı ne kadar rol oynamaktadır?
3. Bütçe açığını kapatmanın iki yolu vardır: giderleri azaltmak ve gelirleri artırmak. Bu iki yönde herhangi bir çalışma yapılmış mıdır?
4. Lisede harcamaları yapmakla görevli kişilere giderleri azaltma misyonu verilmiş midir?
5. TEVİTÖL için bir şartlı bağış kampanyası (Koç Üniversitesi’nin Anadolu Bursiyerleri projesi benzeri) planlanmış mıdır?
6. Eğitimin ekonomisi üzerine yazdığım blog yazısında da vurguladığım gibi bir eğitim kurumunun maliyetini en çok etkileyen faktörlerden birisi sınıf büyüklüğüdür. TEVİTÖL’deki sınıf büyüklükleri nedir?
7. Bir okulun en önemli gider kalemi öğretmen maaşlarıdır. Okuldaki öğretmen sayısını rasyonalize etmek için bir norm kadro çalışması yapılmış mıdır?
8. Okul bütçesinin çok önemli bir girdisi de burs oranlarıdır. TEVİTÖL’ün burs oranının zaman içinde düştüğünü biliyoruz.  Daha yüksek burs oranı ile okuyan üst sınıflar mezun olduğunda okulun ortalama bursluluk oranı düşecek, gelirleri artacaktır.  Önümüzdeki 5 yılın bursluluk projeksiyonu nedir?
9. Bir özel lise için optimal öğrenci kontenjanı yılda 60 öğrenci midir? TEVİTÖL için, burs oranını düşürmenin yanında öğrenci sayısını artırarak ek gelir yaratma alternatifi değerlendirilmiş midir?
10. Yeni inşa edilen mükemmel kongre merkezi planlanır iken, bu merkezin okulun temel operasyonel maliyetlerinde sebep olacağı ciddi artış hesaba katılmış mıdır?
11. Okulun tüm karakterini bir anda değiştiren adımların tek yönlü olarak atılmasından -ve bir yıl öğrenci alınmamasından- sonra okulun prestijinin ve cazibesinin düşebileceği, bunun da ciddi bir gelir kaybına neden olabileceği hesaba katılmış mıdır?

KADRO

12. TEV Yönetim Kurulunda ve TEV profesyonelleri arasında kariyerini eğitim alanında yapmış kaç kişi bulunmaktadır?
13. TEVİTÖL’ü yeniden tanımlayan bu projeye imza atan grubun içinde kaç tane eğitimci vardır?
14. Birçok özel okulda (üniversite veya lise) temel işi maliyetleri yönetmek ve vakıf ile koordinasyonu sağlamak olan bir “genel sekreter” veya “direktör” ve onun altında bütçeden, muhasebeden ve satın almadan sorumlu bir ekip bulunur. TEVİTÖL’de benzer bir idari yapı var mıdır?

SÜREÇ

15. İçinde bulunduğumuz süreç, sıradan bir stratejik planlama sürecinin ötesinde, TEVİTÖL’ü yeniden tanımlama sürecidir. Böylesine ciddi bir süreçte tüm paydaşların görüşlerine başvurulması gerekir.  Mezunlara, okul yöneticilerine, öğretmenlere, velilere, öğrencilere ve konu ile ilgili eğitim gönüllülerine danışılmış mıdır?
16. Bu süreçte kaç mütevelli heyeti üyesi TEVİTÖL’ü ziyaret edip öğretmen ve öğrenciler ile konuşmuştur?
17. Mütevelli heyeti bu süreci yönetmek için yetkin bir alt komisyon kurmuş mudur?
18. Mütevelli heyeti gazetelerde okuduğumuz değişiklikleri detayları ile onaylamış mıdır?
19. Değişiklik kararının alındığı mütevelli heyeti toplantısına lise müdürü dahil edilmiş midir?

GEÇİŞ YÖNETİMİ

20. IB programındaki öğrencilerin programı tamamlamasına izin verileceğini sevinerek öğrendim. Fakat şu anda Hazırlıkta, 9 veya 10. sınıfta olan öğrencilere IB programı alternatifi verilmeyeceği yönünde bir söylenti duydum.  Eğer bu doğru ise, verdiği sözleri tutmakla nam yapmış bir vakfın mütevellileri bu uygulamanın aslında bir çeşit “verdikleri sözden dönmek” olduğunun farkında mıdır?
21. Hazırlık, 9 ve 10. sınıf öğrenci velilerinin kazanılmış hak iddiası ile hukuki yola gitmeleri ve itirazlarında başarılı olmaları durumunda, okulun sözü edilen yeni programın yanında 3 yıl daha IB programına devam etmek zorunda kalacağı bütçe projeksiyonlarında hesaba katılmış mıdır?
22. 2018’de öğrenci alınmamasının sebebi nedir? Ortalama %50 burs ile alınacak 60 öğrenciden sağlanabilecek gelirin yılda 2 Milyon (ve 5 yıl için de 10 Milyon) olduğu düşünülürse, bütçe açığını kapatmaya çalışan bir kurum böyle bir gelirden neden vazgeçmektedir?
23. Verilen sözün tutulmaması durumunda Hazırlık, 9 ve 10 sınıflarda yaşanabilecek öğrenci kaybının okula getireceği maddi külfet, bütçe projeksiyonlarına konulmuş mudur?
24. Öğrenci kaybının makul bir seviyenin üzerine çıkması durumunda okulun yaşayabileceği prestij kaybı hesaba katılmış mıdır?
25. Yeni TEVİTÖL programının okula içerideki öğrenci profilinden epey farklı bir öğrenci profili getirme ihtimali ve iki farklı öğrenci profilinin okulda yaratacağı sorunlar düşünülmüş müdür?

HAZIRLIKSIZ İNGİLİZCE

26. Yeni sistemde hazırlık sınıfı olmadan da öğrencilere İngilizce öğretileceği iddia edilmektedir. Eğer bu mümkün ise, neden 2007 yılında TEVİTÖL’e hazırlık sınıfı konulmuştur?  Neden ülkenin yabancı dille eğitim yapan tüm liselerinde hazırlık sınıfı bulunmaktadır?
27. Yeni sistemde 12. sınıf sınav hazırlığına ayrılmış olduğuna göre bu sınıfta İngilizce eğitim yapılmayacağını varsayıyorum. Hiç İngilizce bilmeden 9. sınıfa gelen bir öğrencinin ise yılda 400 saatlik bir İngilizce eğitimi ile en iyi ihtimalle iki tam yıl sonra İngilizce ders alabilecek duruma geleceğini düşünüyorum.  Bu durumda yeni girecek öğrencilerin sadece 11. sınıfta İngilizce ders alabilecekleri sonucu çıkıyor, ki birçok eğitimci 11. sınıf öğrencilerinin de sınava hazırlandığını söylüyor.  Yeni TEVİTÖL’de İngilizce Matematik, Fen vs. dersleri hangi sınıfta verilecek?
28. Şu anda TEVİTÖL’de 9. sınıfta zaten haftada 8 saat İngilizce dersi bulunmaktadır. Hazırlık kaldırıldığında öğrencilerin gerçekten İngilizce öğrenmeleri isteniyor ise bu süreyi artırmak gerekecektir.  Bu plan MEB’e onaylatılmış mıdır?  Örneğin, öğrencilerin haftada 12-14 saat dil eğitimi alacakları bir müfredat mümkün müdür?
29. Hazırlık sınıfının önemli bir işlevi de akademik olarak sınav odaklı bir yeterliliğe sahip olan ortaokul mezununa kurumun vizyonu doğrultusunda beceriler vermek ve lise ortamına uyumunu sağlamaktır. Hazırlık sınıfı kaldırılınca ortaokul mezunlarının liseye adaptasyonu nasıl sağlanacak?

IB EĞİTİMİ

30. Demeçten IB eğitiminin öğrencileri yurt dışına hazırladığı gibi bir anlam çıkıyor. Oysa onlarca Türk IB mezunu benim Türkiye’de farklı üniversitelerde öğrencim oldu.  IB eğitimi alan öğrencilerin ülkemizdeki üniversite sınavında başarılı olması mümkün değil midir?  IB eğitimi alırken üniversite sınavına hazırlanmak mümkün değil midir?  IB eğitimi veren okulların, öğrencileri sınava hiç hazırlamadığı mı iddia ediliyor?  IB eğitiminde sınavda başarı için ön şart olan içerik bilgisi verilmediği mi ima ediliyor?
31. Yeni TEVİTÖL programının 21. yüzyıl becerileri odaklı olacağı söylenmiş. Öğrencileri 21. yüzyıla hazırlamanın en iyi yolu onları üniversite sınavına hazırlamaktan mı geçmektedir?  Öğrencileri 21. yüzyıla hazırlamak amaçlanıyor ise bu işi çok iyi yapabilen IB müfredatından neden vazgeçilmektedir?
32. Demeçte çocukların IB eğitimi ile MEB müfredatı arasında kaldığı ifade ediliyor. Bu sorun Türkiye’de IB eğitimi veren diğer 44 lise için de geçerli değil midir?  Onlar bu sorunu nasıl çözüyor?  Bu konu IB eğitimi veren okullarda öğrenci yönlendirme (rehberlik) ünitesinin en önemli işi değil midir?  Öğrencileri doğru yönlendiremeyince onların alternatiflerini ortadan kaldırmak akılcı bir çözüm müdür?
33. Şimdiye kadar ülkemizde ve dünyada kaç okul başarısı kanıtlanmış IB eğitiminden vazgeçip sıradan bir müfredata dönmüştür?

Erhan Erkut, 11 Nisan 2018