Üniversitelerimiz eğitime değil öğretime odaklıdırlar. Temel işlevlerini bundan asırlarca öncesinde olduğu gibi tekdüze içerik nakli olarak görmektedirler. Fakat çağımızda içerik artık meta haline gelmiş ve değersizleşmiştir. İşverenlere nasıl mezunlar istedikleri sorulduğunda içerik değil yetkinlikler öne çıkmaktadır. Maalesef üniversiteler yetkinlik geliştirme konusunda pek fazla bir şey yapmamaktadırlar. Liseden birçok yetkinlikleri eksik olarak gelen öğrenci üniversitede bu eksikliklerini tamamlayamamakta ve sadece üniversite tarafından belirlenen içeriği öğrenip mezun olmaktadır. Özetle, üniversitelerin mezun ettiği öğrenciler ile ülkenin ihtiyacı olan işgücü arasında ciddi bir uçurum bulunmaktadır.
- Yüzyıl Temaları ve Yetkinlikleri Neler?
- Küresel bilinç
- Finans, ekonomi, işletmecilik ve girişimcilik okuryazarlığı
- Yurttaşlık okuryazarlığı
- Sağlık okuryazarlığı
- Çevre okuryazarlığı
- Yaratıcılık ve inovasyon
- Kritik düşünme ve problem çözme
- İletişim ve işbirliği
- Bilgi okuryazarlığı
- Medya okuryazarlığı
- Bilişim ve iletişim teknolojileri okuryazarlığı
- Esneklik ve uyum sağlayabilirlik
- İnisyatif alma ve özyönlendirme
- Sosyal ve kültürlerarası yetkinlikler
- Üretkenlik ve hesap verebilirlik
- Liderlik ve sorumluluk
Okul İçi Çözümler
- Tüm seviyelerde bireyi merkeze alan aktif öğrenme pedagojisi kullanılmalı ve öğrenciler dinleyerek değil, düşünerek, konuşarak ve uygulayarak öğrenmeli.
- Hem orta hem de yüksek öğretim kurumları, içerik naklinin yanında yetkinlik geliştirmeyi misyonlarının bir parçası olarak algılamalı.
- Orta ve yükseköğrenim müfredatlarına temel yetkinlik geliştirme eğitimleri konulmalı.
- Tüm müfredat, temel yetkinlik geliştirme eğitimi sonrası öğrencilerin yetkinliklerini içselleştirebilmeleri ve deneyimleyip geliştirebilecekleri şekilde kurgulanmalı.
- Gerek MEB, gerekse YÖK yetkinlik geliştirilmesi konusuna önem vermeli ve okulların öğrenim çıktıları arasında mutlaka yetkinlikler de bulunmalı.
- Tüm eğitim kurumu çalışanlarının da yetkinliklerinin geliştirilmesi gerekli. Yetkinlikleri gelişmemiş bir eğtımen kadrosu ile yetkinlik geliştirilemez.
- Ortaöğretimde öğrencileri üretime yönlendirebilmek için kodlama öğretilmeli ve her lise mezunu bir bilgisayar programlama dili bilerek mezun olmalı.
- Liselerdeki psikolojik danışman ve rehber öğretmenler kariyer planlama ve mentörlük eğitimi almalı.
- Klüp faaliyetleri yetkinlik geliştirmede (özellikle iletişim, liderlik, proje yönetimi gibi yetkinliklerde) önemli rol oynamakta. Eğitim kurumlarının bu faaliyetleri desteklemesi ve öğrencilerini klüplere yönlendirmesi gerekli.
- Üniversitelerde sektörlerin tanıtıldığı, güçlü ve zayıf yanların; fırsat ve tehditlerin; kariyer olanaklarının ve hangi yetkinliklerin öne çıktığının anlatıldığı programlar kurgulanmalı.
- Onuncu sınıftan başlayarak lise öğrencileri ve tüm üniversite öğrencileri yazın bir kısmını staj yaparak değerlendirmeli. Bunun için gereken destek sisteminin devlet, özel sektör ve STK’lar desteği ile kurgulanmalı. Yumuşak geçişi sağlayabilmek için özellikle üniversite son sınıf ders programları yarı zamanlı çalışmayı teşvik edici şekilde planlanmalı.
- Üniversitelerde tüm öğrencilere hizmet verecek kapsamlı profesyonel gelişim ofisleri kurulmalı ve bu ofislerde kariyere hazırlık testleri, özgeçmiş hazırlama, mülakata hazırlanma, kariyer planı yapma, teklifler arasında seçim yapma, lisansüstü öğrenim tercihleri gibi konularda öğrencilere yol gösterebilecek profesyoneller istihdam edilmeli.
Okul Dışı Çözümler
- Sınavlara değil yetkinliklere odaklı anne-baba desteği
- Yurt içinde ve mümkünse yurt dışında yaz kampları
- Çok yönlülüğü detekleyecek hobiler, spor, müzik, sanat ve bolca kitap okuma
- Her fırsatta farklı kurumlarda staj ve yarı-zamanlı çalışma
- STK’larda genç yaştan itibaren gönüllü olarak görev alma ve proje üretme
- Üniversite yaz okulları ve müzakere kampları
Öğrencilerin akademik yıl içinde veya yazları aşağıdaki programlar ve benzerlerine yönlendirilmeleri:
- Yetkin Gençler (http://yetgen.mef.edu.tr/) -yetkinlik geliştirme ve destekleme programları-
- Maker Hareketi (http://www.makersturkiye.com/) -teknolojiyi kullarak çözüm üreten gençlik için uygulama ve prototip üretme odaklı eğitim-
- Bilim Kahramanları (http://www.bilimkahramanlari.org/) -grup çalışması, teknolojiyi kullanarak toplum sorunlarına çözümler üretme, robotlar-
- Young Guru Academy (http://www.yga.org.tr/) -her seviyedeki öğrenciler için sosyal sorumlu liderlik kampları-
- Model UN (http://www.nmun.org/) -Uluslararası bir grup çalışması ve müzakere deneyimi-
- Startup Weekend (http://startupweekend.org/) -İki gün içinde bir fikri hayata geçirmeye yönelik bir girişimcilik maratonu-
Bir gazete 21. yüzyılda yetkin gençlik için çözümlerin özetlendiği kısa bir yazı istedi. 14 Haziran Pazar günü yazdığım (ve kısmen yeni malzeme de içeren) bu iki sayfalık yazıyı burada paylaşıyorum (pdf). 21YY_Yetkinlikleri_Cozum